Quyết tâm "công phá" tâm lý sợ sai, sợ trách nhiệm, không dám làm

Sợ sai, thiếu trách nhiệm là biểu hiện của suy thoái về tư tưởng chính trị

Tình trạng một bộ phận cán bộ, công chức né tránh, thiếu trách nhiệm, sợ sai trong thực thi công vụ được nhiều đại biểu Quốc hội đề cập trong ngày đầu tiên phiên họp toàn thể của Quốc hội về kinh tế - xã hội. Cho rằng, đây là vấn đề "đã làm nóng nghị trường", Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà cũng chỉ rõ, tình trạng này không chỉ diễn ra đơn lẻ mà ở nhiều địa phương, ở cả một số bộ, ngành Trung ương, trong một bộ phận công chức, trong các hoạt động kinh tế - xã hội, thể hiện rõ nhất là trên lĩnh vực đầu tư công, quản lý đất đai, bất động sản, mua sắm trang thiết bị khu vực công, thủ tục hành chính, đầu tư cho phát triển doanh nghiệp, cung ứng các dịch vụ trực tiếp liên quan đến người dân và doanh nghiệp...

Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà cũng nhất trí với đánh giá của các đại biểu Quốc hội khi chỉ rõ, tình trạng này đã làm chậm trễ và trì trệ hoạt động công vụ, bào mòn và làm suy giảm niềm tin của người dân và doanh nghiệp đối với cơ quan nhà nước, cản trở động lực và nguồn lực phát triển, ảnh hưởng đến việc thực hiện mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, nhất là trong bối cảnh khó khăn hiện nay. 

Theo Bộ trưởng, có 4 nguyên nhân cơ bản dẫn đến tình trạng trên gồm: Nhận thức và ý thức trách nhiệm cũng như năng lực chuyên môn của một bộ phận cán bộ, công chức hạn chế; Vai trò, trách nhiệm và sự nêu gương của một số người đứng đầu cơ quan, đơn vị, địa phương, có thể nói là chưa được phát huy một cách nghiêm túc, nhất là trong bối cảnh đất nước đang rất khó khăn như hiện nay; Thể chế, chính sách về quản lý kinh tế - xã hội có mặt còn bất cập, chồng chéo hoặc có những vấn đề mới phát sinh trong thực tiễn nhưng chậm được quy định, sửa đổi, bổ sung, cơ chế phối hợp giữa các bộ cũng như với các địa phương cũng có những mặt chưa kịp thời, chưa đồng bộ, chưa thống nhất; Kỷ cương, kỷ luật đang được siết chặt lại, hàng loạt cán bộ, công chức bị kỷ luật, khởi tố, truy tố do sai phạm nghiêm trọng đã dẫn đến tâm lý một bộ phận cán bộ, công chức của chúng ta sợ sai, sợ trách nhiệm. 

"Tuy nhiên, dù bất kỳ nguyên nhân nào thì cũng phải thống nhất hiện trạng nêu trên là vi phạm, sai phạm các quy định của Đảng và pháp luật của Nhà nước, là biểu hiện của suy thoái về tư tưởng chính trị, cần nghiêm khắc phê phán, triệt tiêu và phải thể hiện tinh thần hết sức quyết liệt về vấn đề này", Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà nhấn mạnh.

Dẫn chứng từ thực tế, Bộ trưởng nêu rõ, trong bối cảnh chung, nhiều bộ, ngành, các địa phương đã hết sức nỗ lực, tích cực và năng động, sáng tạo nên kết quả trên một số lĩnh vực rất tốt. Ví dụ, trên lĩnh vực đầu tư công hay tăng trưởng kinh tế, thu hút và phát triển doanh nghiệp của một số địa phương rất tốt. Chúng ta vẫn nhìn thấy rất nhiều bộ, ngành, địa phương nỗ lực, cố gắng, tập trung thực thi công vụ để nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho nhân dân, để tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, nâng cao sự hài lòng của người dân về sự phục vụ của cơ quan hành chính. Kết quả này được thể hiện qua những chỉ số rất rõ, nhất là về chỉ số cải cách hành chính, chỉ số CPI, PAPI, CPA. Cứ nhìn vào những chỉ số này là chúng ta có thể đong, đo, đếm, đánh giá rất cụ thể về chất lượng và hiệu quả hoạt động của các bộ, ngành cũng như là của các địa phương.

Như vậy, "cùng cơ chế, cùng thể chế nhưng nhiều nơi vẫn rất quyết tâm và làm tốt, vẫn năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm chứ không phải chúng ta đổ hết tất cả cho thể chế và cơ chế này là khó khăn, là rào cản để không làm được", Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà nói. 

Xóa bỏ nhận thức "không làm thì không sai"

Về nhiệm vụ, giải pháp để khắc phục tình trạng trên, Bộ trưởng Bộ Nội vụ nhất trí với một số các đại biểu đã nêu, đồng thời nêu 5 nhóm giải pháp cần tập trung thực hiện: 

Trước hết, hơn lúc nào hết, phải thay đổi để nâng cao nhận thức và trách nhiệm cho cán bộ, công chức trong từng cơ quan, đơn vị. Phải hết sức chú trọng công tác giáo dục chính trị, tư tưởng và đạo đức công vụ, chấn chỉnh ngay bằng cách rất quyết liệt để thực hiện nghiêm túc các Nghị quyết của Đảng về xây dựng, chỉnh đốn Đảng, gắn với trách nhiệm của đảng viên, cán bộ, công chức và thực hiện nghiêm túc Chỉ thị của Chính Phủ, Thủ tướng Chính phủ, nhất là Chỉ thị 26, 27 cũng như Công điện 280 của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường kỷ cương, kỷ luật trong cơ quan hành chính nhà nước và xử lý công việc của các bộ, ngành, địa phương.

Thời gian qua, Quốc hội và Chủ tịch Quốc hội rất quan tâm vấn đề này. Trong các kỳ họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã đề cập rất nhiều vấn đề để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc và đồng thời cũng chấn chỉnh kỷ cương, kỷ luật trong hoạt động công vụ. Thủ tướng Chính phủ cũng đã có rất nhiều công điện, chỉ thị, nghị quyết chuyên sâu về vấn đề này để chấn chỉnh. Chúng ta phải thay đổi và xóa bỏ nhận thức của một số cán bộ, công chức hiện nay có tư tưởng "không làm thì không sai".

"Hơn thế nữa, chúng ta cũng phải thấy đây chính là dấu hiệu của một loại tự diễn biến, cản trở nghiêm trọng sự phát triển; đồng thời cũng phải khơi dậy lòng tự trọng, bản lĩnh chính trị, tinh thần trách nhiệm, ý thức phục vụ Nhân dân của cán bộ công, chức", Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà nói. 

Thứ hai là, thực hiện nghiêm chỉ đạo của Quốc hội, Chủ tịch Quốc hội, Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ để đẩy mạnh việc rà soát, đề xuất bổ sung, hoàn thiện thể chế, chính sách, nhất là trên các lĩnh vực còn phát sinh khó khăn, vướng mắc và những nội dung liên quan đến quyền hạn, thẩm quyền ở các cơ quan, tổ chức, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, ủy quyền. Việc này Chủ tịch Quốc hội cũng đã chỉ đạo rất nhiều; trong các phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng đã nêu rất rõ; Thủ tướng Chính phủ cũng đã Nghị quyết 04 về phân cấp, phân quyền và rất nhiều giải pháp để tháo gỡ.

Bộ trưởng cũng cho rằng vẫn còn rất nhiều việc phía trước phải làm. Trong đó có việc tham mưu thể chế hóa chủ trương của Đảng về khuyến khích bảo vệ cán bộ đổi mới sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung. Bộ Nội vụ đã rất nỗ lực, đến nay đã hoàn thành tổ chức lấy ý kiến 63 tỉnh, thành, các bộ, ngành, địa phương, các chuyên gia, lấy ý kiến thẩm định của Bộ Tư pháp nhưng còn có những vấn đề vướng về mặt pháp lý, vướng về mặt thẩm quyền nên phải tiếp tục báo cáo Ban Cán sự đảng Chính phủ báo cáo cấp có thẩm quyền và theo đó nữa, nếu cần thiết thì báo cáo với Quốc hội để Quốc hội có một nghị quyết thí điểm thì mới có thể thực hiện được. 

Thứ ba là, đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính và đổi mới công vụ, công chức, kịp thời biểu dương cơ quan, tổ chức, cá nhân làm tốt và xử lý nghiêm cán bộ, công chức không làm tròn trách nhiệm của mình, sợ sai trong thực thi công vụ; kịp thời thay thế, điều chuyển cán bộ năng lực hạn chế, nhất là cán bộ lãnh đạo không đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ. Tới đây sẽ tiếp tục quyết tâm, quyết liệt về việc này và cũng phải thay đổi công tác quản lý, nhất là đánh giá cán bộ, công chức theo kết quả, theo sản phẩm, công việc cụ thể được giao và sớm tham mưu cho cấp có thẩm quyền lộ trình về cải cách chính sách tiền lương, bảo đảm thu nhập của cán bộ, công chức, viên chức. 

Thứ tư là, xác định rõ trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan, tổ chức trong thực thi công vụ. Ở đâu người đứng đầu quyết tâm, quyết liệt, dám nghĩ, dám làm, thể hiện rõ vai trò lãnh đạo, dẫn dắt thì ở đó thành công và ở đó kỷ cương, kỷ luật công vụ rất tốt. Qua thực tiễn, chúng ta thấy điều này đã được chứng minh rất rõ. 

Thứ năm là, hơn lúc nào hết, cần huy động cả hệ thống chính trị cùng vào cuộc một cách đồng bộ để thực hiện các giải pháp với ý thức và trách nhiệm cao nhất, quyết tâm công phá tâm lý sợ sai, sợ trách nhiệm và không dám làm trong thực thi công vụ. Trong đó, phát huy cao độ vai trò giám sát của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội.

Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà cũng đề nghị các cơ quan kiểm tra, điều tra, truy tố, xét xử tiếp tục nghiên cứu, phân loại vụ việc vi phạm, sai phạm có tính chất, mức độ, động cơ nếu không vụ lợi cá nhân, không tham ô, tham nhũng thì khoan dung, khoan hồng, nhân văn hơn nữa, nhằm tạo cơ chế khuyến khích, bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, chịu trách nhiệm vì lợi ích chung.