PGS.TS. TRẦN ĐÌNH THIÊN, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam là một trong những chuyên gia được UBND TP. Hải Phòng mời tư vấn xây dựng Đề án thực hiện thí điểm một số cơ chế, chính sách mới, có tính đột phá, đặc thù cho phát triển thành phố (Đề án thí điểm). Trao đổi với phóng viên, ông Thiên nhiều lần nhấn mạnh, cần xây dựng Khu thương mại tự do Hải Phòng càng sớm càng tốt, bởi đây là vấn đề mang tính sống còn của quốc gia!
"Xin" thử nghiệm cách phát triển mới!
- Lý do nào để ông cùng cộng sự đề xuất thí điểm xây dựng Khu thương mại tự do Hải Phòng?
- Cần nhắc lại bối cảnh của Nghị quyết 45/NQ-TW về xây dựng và phát triển TP. Hải Phòng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, trong đó đặt ra mục tiêu: Xây dựng và phát triển Hải Phòng đi đầu cả nước trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa; động lực phát triển của vùng Bắc Bộ và của nền kinh tế; trở thành đô thị cảng biển hiện đại, thông minh tầm cỡ khu vực và thế giới… Điều này tạo sự khác biệt cho Hải Phòng về vai trò, chức năng trong nền kinh tế mà muốn hiện thực hóa cần có cách tiếp cận, mẫu hình cùng cơ chế phát triển mới và khác.
Cũng cần nhấn mạnh rằng Hải Phòng có vị thế địa - kinh tế, địa - chiến lược đặc biệt, có lợi thế, tiềm năng phát triển to lớn và khác biệt với các tỉnh, thành phố khác. Để phát huy được và để Hải Phòng thực hiện tốt “trọng trách quốc gia”, trong bối cảnh thế giới và thời đại đang thay đổi sâu sắc và nhanh chóng, cần có điều kiện, hình mẫu phát triển và cơ chế “đặc thù - vượt trội”. Đó không phải chỉ xin thêm tiền, thêm quyền - “cơi nới” những ràng buộc, hạn chế đang có bởi sẽ không thể giải quyết triệt để vấn đề. Đây là logic đề xuất xây dựng Khu thương mại tự do Hải Phòng với tư cách là động lực và hình mẫu phát triển quốc gia. Hình thức phát triển này đang được mở rộng và nâng cấp ở nhiều nước, là một trong những công cụ cạnh tranh chiến lược mạnh nhất hiện nay.
Muốn hiện thực hóa mục tiêu đưa Hải Phòng “đi đầu trong công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước” thì Trung ương và cả nước cần tập trung nỗ lực cho Hải Phòng, không phải chỉ dành ưu đãi bằng cơ chế “xin - cho” truyền thống. Do đó, đề xuất của Hải Phòng là “xin” thử nghiệm cách phát triển mới! Và Hải Phòng là tọa độ hội tụ đầy đủ điều kiện để thành lập Khu thương mại tự do.
Ở nước ta, khái niệm khu thương mại tự do còn rất mới nên ban đầu chúng tôi đề xuất lập Đề án nghiên cứu Khu thương mại tự do ở Hải Phòng. Phải có đề án nghiên cứu, định hình rõ nội hàm, cấu trúc, cơ chế, điều kiện vận hành. Căn cứ vào đó, Quốc hội và Chính phủ xem xét, phê duyệt, sau đó mới xây dựng trên thực tế.
Qua nghiên cứu lý thuyết và kinh nghiệm, soi chiếu vào bối cảnh hiện đại và nhu cầu phát triển bức thiết của Việt Nam, chúng tôi rất tin vào triển vọng xây dựng thành công khu thương mại tự do ở nước ta, trước hết là ở Hải Phòng.
- Ông có thể cắt nghĩa rõ hơn về sự “bức thiết” này?
- Thế giới đã làm khu thương mại tự do từ lâu và hiện có khoảng 5.000 khu. Tại Trung Quốc đã có hơn 20 khu, trong đó riêng đảo Hải Nam được nâng từ đặc khu kinh tế thành khu thương mại tự do hiện đại, nhằm tạo động lực phát triển quốc gia mạnh, thành trung tâm cạnh tranh quốc tế hàng đầu về cảng biển, logistics.
Trong bối cảnh đó, Hải Phòng phải nhanh chóng vượt lên, trở thành tọa độ cạnh tranh quốc gia về hàng hải, về đô thị biển. Rõ ràng, phát triển Hải Phòng trong tư thế đó là để đáp ứng một nhu cầu đặc biệt cấp bách, thậm chí có thể nói là sống còn của nền kinh tế. Nó không còn là việc riêng của Hải Phòng và cho Hải Phòng!
Giờ không phải là lúc tranh luận về câu chữ xem khu thương mại tự do là khái niệm "cũ" hay "mới", "đã biết" hay "không biết” mà đã đến lúc buộc phải biết, phải làm, bởi đó là triển vọng cạnh tranh quốc gia trong thế mới đang vô cùng nguy hiểm khi bị đẩy vào thế sống còn.
Lập đề án phát triển sẽ giải quyết bài toán pháp lý
Trong Khu thương mại tự do Hải Phòng phải bao gồm khu công nghiệp công nghệ cao.
Nguồn: Báo Hải Phòng
- Ông có thể phác thảo hình dạng của Khu thương mại tự do Hải Phòng?
- Đây sẽ là khu thương mại tự do hiện đại, bao gồm trung tâm thương mại quốc tế tự do, trung tâm logistics hiện đại quốc gia hoặc quốc tế, trung tâm công nghiệp công nghệ cao. Phải tạo vành đai công nghiệp quanh Hải Phòng. Vùng Bắc Ninh, Bắc Giang, Hải Dương, Hưng Yên… sẽ trở thành hậu phương công nghiệp.
- Trong lúc này, chúng ta cần làm gì, thưa ông?
- Chúng ta cần xác định nguyên tắc xây dựng khu thương mại tự do là mục tiêu ưu tiên hàng đầu quốc gia trong đổi mới mô hình phát triển. Do vậy, trước mắt, Bộ Chính trị, Quốc hội cần nhanh chóng cho phép nghiên cứu xây dựng Đề án phát triển để định hình khu, trên cơ sở đó mới có nghị quyết, ra quyết định xây dựng. Việc lập đề án này sẽ giải quyết vấn đề chưa có cơ sở pháp lý hiện nay.
Muốn có Đề án phát triển thuyết phục, cần có đội đặc nhiệm quy tụ những chuyên gia giỏi, bỏ qua các quy trình thông thường. Tức là, tiến độ phải theo tính cấp bách đòi hỏi, theo đẳng cấp mà thời đại đòi hỏi và phải căn cứ vào khát vọng cũng như nghĩa vụ mà đất nước đặt ra cho Hải Phòng trong Nghị quyết 45. Phải căn cứ vào cuộc cạnh tranh quốc tế để đặt tiêu chuẩn về chính sách chứ không phải là giữ hay cải thiện cơ chế cũ!
