Sự đảo chiều trong chính sách thắt chặt tiền tệ

- Thứ Sáu, 03/02/2023, 19:18 - Chia sẻ

Sau giai đoạn tăng liên tục 7 lần liên tiếp tăng lãi suất ở mức 0,75 điểm phần trăm, lần tăng lãi suất đầu tiên của năm 2023 này của Ngân hàng Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) chỉ tăng 0,25 điểm phần trăm, đây là đợt tăng lãi suất quy mô nhỏ nhất kể từ khi chu trình thắt chặt chính sách tiền tệ này bắt đầu hồi tháng 3.2022.

Kiên quyết kiềm chế lạm phát 

Chính sách của FED được cho là có độ trễ – khi FED tăng lãi suất, nền kinh tế cần có thời gian để điều chỉnh để kiểm soát tiền tệ chặt chẽ hơn. Vòng lạm phát đặc biệt này bắt đầu do các yếu tố liên quan đến Covid-19 như chuỗi cung ứng bị tắc nghẽn và nhu cầu hàng hóa tăng cao so với dịch vụ. Cuộc chiến ở Ukraine làm giá khí đốt tăng cao, trong khi các biện pháp kích thích tài chính và tiền tệ chưa từng có đã làm tăng chi phí đối với nhiều loại hàng hóa và dịch vụ.

Giá thực phẩm đã tăng hơn 10% trong năm qua. Theo dữ liệu của Bộ Lao động, chỉ riêng giá trứng đã tăng 60%, bơ tăng hơn 31% và rau diếp tăng 25%. Mặc dù giá xăng đã giảm xuống vào cuối năm 2022 nhưng đã tăng cao hơn trong những ngày gần đây, đạt mức 3,50 đô la/gallon trên toàn quốc, tăng khoảng 30 xu trong tháng qua. Các quan chức Fed vẫn kiên quyết giải quyết lạm phát, mặc dù họ cho biết, những con số gần đây cho thấy áp lực có thể giảm bớt. Chỉ số giá tiêu dùng giảm 0,1% trong tháng 12 trên cơ sở hàng tháng và tăng 6,5% so với một năm trước – giảm từ mức cao nhất 9% vào mùa hè năm ngoái nhưng vẫn cao hơn mức mà FED cảm thấy an toàn. 

Nguồn: The Wall Street Journal
Nguồn: The Wall Street Journal

Sự đảo chiều trong chính sách tiền tệ 

Sau 7 lần liên tiếp tăng mạnh trong vòng chỉ 1 năm là bước đi phù hợp trong bối cảnh hiện nay để ghì phanh lãi suất, nền kinh tế Mỹ đã phần nào vượt qua được đại dịch Covid-19, đón nhận những tín hiệu khởi sắc như trên thị trường lao động, thị trường nhà đất và tiêu dùng, đồng thời sức ép lạm phát cũng không còn căng thẳng như cách đây 1 năm. Điều này phản ánh một phần việc nền kinh tế Mỹ đang dần quay trở lại với nhịp độ tăng trưởng bình thường hơn sau giai đoạn tăng trưởng bùng nổ nhờ nền kinh tế mở cửa trở lại, các gói kích cầu kinh tế và đại dịch Covid-19 được kiểm soát.

Giới chuyên gia Mỹ đánh giá lần tăng lãi suất này của Fed là tín hiệu về sự điều chỉnh trong chính sách tiền tệ, từng bước siết lại dòng tiền, nhưng vẫn đảm bảo công cụ đủ mạnh để kiềm chế lạm phát và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Đây là một cú đảo chiều chính sách quan trọng kể từ khi Fed triển khai nỗ lực chống lạm phát bằng cách tăng chi phí cho vay.

Theo tờ New York Times, quyết định tăng lãi suất lần này của FED đã nhận được phản ứng tích cực từ giới đầu tư cũng như thị trường. Hầu hết các mã chứng khoán lớn đều tăng điểm và khối lượng giao dịch. Trong phiên giao dịch gần nhất, chỉ số S&P 500 tăng 1% lên mức hơn 4.119 điểm; Chỉ số Nasdaq Composite tăng vọt thêm 2% lên 11.816,32 điểm; Chỉ số công nghiệp Dow Jones cũng tăng 6,92 điểm. Trong khi đó, Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) giảm theo tháng liên tục kể từ tháng 6.2022 và neo ở mức 6,5%. Chỉ số giá chi tiêu tiêu dùng cá nhân (PCE), vốn là một trong những thước đo lạm phát ưa thích nhất của Fed, cũng giảm xuống 5% tính theo năm.

Lo ngại rủi ro đối với nền kinh tế và thị trường toàn cầu

Bên cạnh những tín hiệu lạc quan, không ít chuyên gia cũng bày tỏ sự thận trọng hơn trước động thái này của FED. Nhà kinh tế học của Đại học Harvard Karen Dynan lo ngại khi thấy các thị trường đang phản ứng dựa nhiều vào kỳ vọng, thay vì các số liệu thực tế. Lãi suất cao hơn đồng nghĩa với việc dòng vốn sẽ eo hẹp hơn, ảnh hưởng trực tiếp đến các chi phí đi vay khác của toàn bộ nền kinh tế, như lãi suất thế chấp, lãi suất thẻ tín dụng và cho vay mua ô tô. Fed tăng lãi suất để hạ nhiệt lạm phát, nhưng cũng đi kèm với nguy cơ tạo thêm rào cản và làm giảm tốc tăng trưởng.

Thêm vào đó, FED tăng lãi suất nghĩa là đồng USD tăng giá so với đồng nội tệ của các nước khác. Lãi suất đồng USD tăng cũng khiến các nhà đầu tư lo ngại rủi ro và thoái vốn khỏi các thị trường mới nổi, quay về đầu tư tại thị trường Mỹ và một số thị trường phát triển khác để phòng tránh rủi ro. Điều này sẽ gây ra những xáo trộn lớn cho kinh tế thế giới và tạo thêm nhiều áp lực cho các nền kinh tế quy mô nhỏ hơn.  Fed siết chặt chính sách tiền tệ có thể sẽ nổ ra một đợt tăng lãi suất của các ngân hàng trung ương.  Điển hình như việc, sau khi FED tăng 0,25 điểm phần trăm, Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) cũng quyết định tăng lãi suất cơ bản tại Khu vực đồng tiền chung châu Âu (Eurozone) thêm 0,5%. Đây là lần tăng lãi suất thứ 5 liên tiếp của ngân hàng này.

Nền kinh tế Mỹ được đánh giá đã vượt qua thời kỳ ảm đạm nhất, và FED đang hướng tới kịch bản "hạ cánh mềm", đưa lạm phát về dưới ngưỡng 2%. Song, Giáo sư kinh tế Kristin  cho rằng, tới thời điểm này các tín hiệu là chưa đủ để khẳng định lạm phát sẽ giảm sâu về mức 2% như kỳ vọng của FED và hiện còn quá sớm để ăn mừng. 

Như Ý