Thực tế có thể xảy ra việc chậm trễ, hoặc cản trở công dân thực hiện các quyền dân chủ; hoặc lợi dụng, lạm dụng việc thực hiện dân chủ ở cơ sở để kích động, gây rối làm ảnh hưởng xấu đến an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội. Do đó, dự thảo Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở cần bổ sung các quy định về chế tài, về các hình thức xử lý vi phạm khi thực hiện các quy định về thực hiện dân chủ ở cơ sở.
Đây là kiến nghị được đưa ra tại Hội nghị phản biện xã hội dự thảo Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở do Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tổ chức mới đây.
Phát huy quyền làm chủ của Nhân dân
Theo Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Ngô Sách Thực, dự thảo Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở trình Quốc hội kỳ này phải là bước thể chế quan trọng tinh thần Đại hội XIII của Đảng về phát huy quyền làm chủ của Nhân dân, về trách nhiệm bảo đảm thực hiện của các cơ quan nhà nước và vai trò nòng cốt của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội để Nhân dân thực hiện quyền làm chủ của mình ở cơ sở.
Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Ngô Sách Thực phát biểu tại Hội nghị
Ảnh: Kỳ Anh
Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở khi được thông qua và được tổ chức thực hiện tốt sẽ không chỉ là kết quả thể chế hóa đường lối của Đảng, cụ thể hóa Hiến pháp năm 2013, pháp điển hóa các văn bản hiện hành về thực hiện dân chủ ở các loại hình cơ sở; mà còn là cơ sở chính trị, pháp lý để thúc đẩy đại đoàn kết toàn dân tộc và tăng cường, củng cố niềm tin của Nhân dân đối với Đảng, Nhà nước và chế độ xã hội chủ nghĩa.
Phó Chủ tịch – Tổng Thư ký Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Lê Tiến Châu
Trong những năm qua, việc thực hiện Chỉ thị số 30-CT/TW của Bộ Chính trị về xây dựng và thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở và Kết luận số 120-KL/TW của Bộ Chính trị về tiếp tục đẩy mạnh, nâng cao chất lượng, hiệu quả việc xây dựng và thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở, các văn bản pháp luật về dân chủ ở cơ sở đã thúc đẩy thực hiện dân chủ ở cơ sở, tăng sự đồng thuận trong nhân dân trong thực hiện các nhiệm vụ, mục tiêu kinh tế, xã hội, giữ gìn an ninh trật tự, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho nhân dân.
Tuy nhiên, ông Thực cũng thẳng thắn chỉ rõ, trong quá trình thực hiện có nảy sinh hạn chế, bất cập. Một số nơi thực hiện còn hình thức, thậm chí vi phạm dân chủ, gây bức xúc trong bộ phận nhân dân. Nhấn mạnh điều này, ông Ngô Sách Thực cho rằng, các đại biểu cần tập trung thảo luận về tính thống nhất, đồng bộ, liên thông của dự thảo Luật so với quy định của Hiến pháp năm 2013 và pháp luật hiện hành; phạm vi, đối tượng điều chỉnh của dự thảo Luật; tính đầy đủ của các nguyên tắc thực hiện dân chủ ở cơ sở được thể hiện trong dự thảo Luật; việc thể chế hóa quan điểm của Đảng về thực hiện dân chủ ở cơ sở thể hiện trong dự thảo Luật, quy định để “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng”.
Phó Chủ tịch – Tổng Thư ký Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Lê Tiến Châu khẳng định, việc xây dựng, ban hành Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở là việc làm cần thiết để thể chế hóa quan điểm chỉ đạo của Đảng, trực tiếp và gần nhất là Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng về “... phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa”; “Tiếp tục hoàn thiện, cụ thể hóa, thực hiện tốt cơ chế “Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, nhân dân làm chủ” và phương châm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng”. Mặt khác, đây cũng là yêu cầu khách quan để cụ thể hóa quy định của Hiến pháp năm 2013 về xây dựng “Nhà nước pháp quyền XHCN của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân”.
Phó Chủ tịch – Tổng Thư ký Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Lê Tiến Châu phát biểu Hội nghị
Ảnh: Kỳ Anh
Rõ trách nhiệm của công chức, cơ quan nhà nước trong bảo đảm thực hiện dân chủ ở cơ sở
Góp ý vào dự thảo Luật, PGS.TS Phạm Hữu Nghị, Ủy viên Hội đồng tư vấn Dân chủ pháp luật, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cho rằng, trong dự thảo Luật chưa đưa ra cơ chế bảo đảm Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội thực hiện vai trò nòng cốt để nhân dân làm chủ. Bởi vậy, cần bổ sung các quy định xác định rõ vai trò trách nhiệm của Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc các cấp và các tổ chức chính trị - xã hội trong tổ chức, bảo đảm thực hiện dân chủ ở cơ sở.
PGS.TS Phạm Hữu Nghị, Ủy viên Hội đồng tư vấn Dân chủ pháp luật, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam phát biểu tại Hội nghị
Ảnh: Kỳ Anh
Theo ông Phạm Hữu Nghị, thực tế có thể phát sinh các vi phạm pháp luật về thực hiện dân chủ trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, chẳng hạn như chậm trễ hoặc cản trở công dân thực hiện các quyền dân chủ; hoặc lợi dụng, lạm dụng việc thực hiện dân chủ ở cơ sở để kích động, gây rối làm ảnh hưởng xấu đến an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, ảnh hưởng đến uy tín của người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị, doanh nghiệp. Do đó, dự thảo Luật cần bổ sung các quy định về chế tài, về các hình thức xử lý vi phạm khi thực hiện các quy định về thực hiện dân chủ ở cơ sở, ông Phạm Hữu Nghị nêu kiến nghị.
Quang cảnh Hội nghị
Ảnh: Kỳ Anh
Trong khi đó, ông Đỗ Duy Thường, Phó Chủ nhiệm Hội đồng tư vấn Dân chủ - Pháp luật, Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam cho rằng, để phát huy vai trò của MTTQ Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội làm nòng cốt để Nhân dân làm chủ trong thực hiện dân chủ ở cơ sở, trước hết phải quán triệt chủ trương của Đảng, pháp luật của Nhà nước về MTTQ Việt Nam, về vai trò Nhân dân trong xây dựng, bảo vệ Tổ quốc.
Muốn vậy, phải quy định rõ về vai trò, trách nhiệm của các chủ thể trong dự thảo luật, nhất là trách nhiệm của công chức, cơ quan nhà nước trong bảo đảm thực hiện dân chủ ở cơ sở. Cần nêu rõ trách nhiệm của các cơ quan thanh tra, kiểm tra đối với những phản ánh của Nhân dân về những vụ việc có dấu hiệu tiêu cực, tham nhũng. Những vi phạm về đất đai, quy hoạch, khi người dân phản ánh thì phải vào cuộc thanh tra, và thanh tra Nhân dân có thể phối hợp làm việc này - ông Đỗ Duy Thường nói.
