Bảo đảm thống nhất quy định thực hiện dân chủ ở cơ sở

Phải tích hợp các quy định trong cùng 1 luật

Tham gia đóng góp ý kiến vào dự án dự án Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở, ĐBQH Đặng Bích Ngọc (Hòa Bình) cho rằng, sau thời gian thực hiện Pháp lệnh 34, Nghị định 04, Nghị định 145, có thể khẳng định việc thực hiện dân chủ ở cơ sở đã được Đảng, Nhà nước, chính quyền các cấp nhất là ở cơ sở hết sức quan tâm. Tuy nhiên, thực tiễn vẫn còn nhiều bất cập; trong khi các nội dung quy định còn dàn trải ở nhiều văn bản. Do vậy cần thiết phải có những quy định được tích hợp trong 1 luật.

Qua nghiên cứu dự thảo, đại biểu đánh giá, Ban soạn thảo đã xem xét, chỉnh lý những nội dung được các Đoàn ĐBQH và ĐBQH tổng hợp gửi đến. Đối với nội dung về quy định dân chủ cơ sở tại doanh nghiệp, trong đó có quy định một số đặc thù đối với doanh nghiệp nhà nước, đại biểu nhấn mạnh, quy định này phù hợp với khoản 1 điều 2 để giải thích từ ngữ cũng như bảo đảm quyền lợi cho người lao động được tham gia ý kiến, được quyết định các nội dung thực hiện dân chủ ở cơ sở.

Đối với Ban Thanh tra Nhân dân, trước đây đã quy định ở Luật Thanh tra. Khi xây dựng dự thảo, nội dung này đã được chuyển toàn bộ sang Luật Dân chủ ở cơ sở. Về hình thức như vậy là phù hợp. Tuy nhiên, đại biểu cũng bày tỏ băn khoăn về quy định 2 năm một lần phải thực hiện bầu lại Ban Thanh tra Nhân dân thuộc các cơ quan Nhà nước. Thực tế cho thấy, Ban Thanh tra Nhân dân ở các đơn vị sự nghiệp, các cơ quan hành chính thực hiện theo Nghị định 04 rất là hình thức, không hiệu quả. Do vậy, cần có cơ chế, hình thức khác để giúp cho Ban Thanh tra Nhân dân hoạt động hiệu quả. Đồng thời, nhiệm kỳ của Ban Thanh tra Nhân dân nên quy định theo hướng phù hợp với nhiệm kỳ của Ban Chấp hành Công đoàn và cần có quy định trách nhiệm cụ thể của Ban Thanh tra Nhân dân.

Liên quan đến Ban Giám sát đầu tư cộng đồng tại điều 70, theo đại biểu: Tại khoản 5 đã quy định MTTQ Việt Nam cấp xã chỉ đạo hoạt động cảu Ban Thanh tra Nhân dân được thành lập ở cấp xã và Ban Giám sát đầu tư cộng đồng thực hiện điều hạn theo quy định, điều lệ của MTTQ Việt Nam và hướng dẫn của MTTQ Việt Nam cấp trên. Trong dự thảo Luật cũng quy định rất rõ về Ban Thanh tra Nhân dân nhưng về Ban Giám sát đầu tư cộng đồng thì chưa đề cập đến. Hơn nữa, Dự thảo cũng quy định hoạt động của Ban Thanh tra Nhân dân tương tự như Ban Giám sát đầu tư cộng đồng với mục đích cuối cùng là giúp cho cấp xã thực hiện tốt việc kiểm tra các dự án trên địa bàn xã; những nội dung cần phải công khai dân chủ cho người dân biết, dân bàn. Như vậy, việc tham gia của Ban Giám sát Đầu tư cộng đồng và hoạt động của Ban Thanh tra Nhân dân gần như nhau. Các nội dung hoạt động của Ban Giám sát đầu tư cộng đồng hiện cũng đã giao cho MTTQ Việt Nam chủ trì trực tiếp hướng dẫn, tham gia vào việc bầu Ban Thanh tra Nhân dân và Ban Giám sát đầu tư cộng đồng. Vì vậy, Dự thảo nên có những quy định về Ban Giám sát đầu tư cộng đồng để tạo được sự thống nhất trong hệ thống các cơ quan, hệ thống những nội dung quy định trong việc thực hiện dân chủ ở cơ sở để tạo thống nhất từ trên xuống.

Bảo đảm tính hiệu quả, hiệu lực khi xây dựng Luật

Về nội dung tiếp xúc đối thoại với Nhân dân tại Điều 25, quy định hàng năm UBND cấp xã tổ chức hội nghị đối thoại với Nhân dân trên địa bàn về tình hình phát triển kinh tế - xã hội, an ninh trật tự, những vấn đề liên quan đến quyền lợi của Nhân dân ở địa phương, đại biểu cho biết: Thực tế, tại Hòa Bình thời gian qua, chỉ riêng việc tiếp xúc đối thoại thì tỉnh đã ban hành Quy định số 232 về công tác tiếp xúc đối thoại và Quy định số 367 về tiếp thu ý kiến của người dân thông qua tiếp xúc đối thoại.

“Điều này cho thấy việc tiếp xúc đối thoại là nhiệm vụ thường xuyên của cấp xã, cơ sở. Không phải hàng năm mới tổ chức tiếp xúc đối thoại mà đối thoại cần được tổ chức ngay khi thấy có vấn đề, có chương trình dự án hoặc những nội dung mà người dân đang quan tâm. Do vậy, đề nghị không nên quy định hàng năm mà nên quy định thường xuyên sẽ phù hợp hơn để thực hiện tốt nhất quy chế dân chủ ở cơ sở, bảo đảm được các vấn đề người dân quan tâm sẽ được xem xét, trao đổi ngay tại cơ sở”, đại biểu Ngọc cho biết.

Cũng liên quan đến vấn đề thực hiện dân chủ ở cơ sở, Phó trưởng Đoàn chuyên trách Đoàn ĐBQH tỉnh Hòa Bình Hoàng Đức Chính cho rằng: Tại khoản 3, điều 14 hiện quy định "có 10% cử tri hoặc cử tri đại diện hộ gia đình tại thôn, tổ dân phố đồng thuận thì gửi trưởng thôn, tổ trưởng tổ dân phố để đưa ra cộng đồng dân cư bàn và quyết định", điều này đã thể hiện sự dân chủ ở cơ sở. Tuy nhiên, đặc thù của các thôn ở vùng quê và miền núi dòng họ rất đông nên mỗi nội dung chỉ cần 10% cử tri đưa ra để bàn là rất khó. Do đó, cần tăng lên 20% mới bảo đảm được tính cộng đồng dân cư.

Tham gia ý kiến về nội dung “quyết định của cộng đồng dân cư được thông qua khi có trên 50% tổng số cử tri hoặc cử tri đại diện hộ gia đình trong thôn, tổ dân phố tán thành, có giá trị bắt buộc thi hành đối với công dân sinh sống trong cộng đồng dân cư” tại Đièu 19, đại biểu cho rằng: Quy định có trên 50% là chưa bảo đảm tính đại diện. Vì vậy, cần tăng tỉ lệ này lên khoảng 80%.