Truyền thông mạnh mẽ hơn để người dân nhận thức rõ tác hại của thuốc lá

Báo cáo tại Phiên họp, Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Trường Sơn nêu rõ, các chính sách, pháp luật về thành lập, quản lý, sử dụng Quỹ đã được xây dựng, ban hành và bổ sung, sửa đổi kịp thời, bám sát nội dung Luật Phòng, chống tác hại thuốc lá.

Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá được quản lý bởi Hội đồng quản lý liên ngành do Bộ trưởng Bộ Y tế là Chủ tịch Hội đồng. Từ năm 2015 đến nay, Quỹ là đơn vị duy nhất hỗ trợ thường xuyên kinh phí cho các bộ, ngành, thành phố, các bệnh viện thực hiện hoạt động phòng, chống tác hại của thuốc lá. Hiện nay, mạng lưới về phòng, chống tác hại thuốc lá đã được thành lập và duy trì trên toàn quốc. Báo cáo của Chính phủ cũng nêu nhiều con số cho thấy công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá nói chung và hoạt động của Quỹ nói riêng đã đạt được những kết quả tích cực như: năm 2018 đã có 12 tỉnh có tỷ lệ hút thuốc ở nam giới giảm so với điều tra toàn quốc năm 2015 (là 45,3%); tỷ lệ người phơi nhiễm thụ động với khói thuốc cũng giảm, tại nơi làm việc giảm 13,3%; trường đại học, cao đẳng giảm 16,4%; trên phương tiện giao thông công cộng giảm 15%...

Ghi nhận các kết quả được nêu trong Báo cáo của Chính phủ, các thành viên Ủy ban Về các vấn đề xã hội nhấn mạnh, sau hơn 6 năm thành lập, Quỹ đã giữ vai trò chủ đạo trong việc hỗ trợ các cơ quan, tổ chức và chính quyền địa phương thực hiện các hoạt động phòng chống tác hại thuốc lá, tập trung chủ yếu vào truyền thông về tác hại của thuốc lá, triển khai các mô hình điểm về cộng đồng, cơ quan, tổ chức không khói thuốc lá, phát triển và nhân rộng các mô hình có hiệu quả... Tuy nhiên, một số thành viên Ủy ban cũng lưu ý việc xây dựng Kế hoạch hoạt động hai năm chưa khắc phục được tình trạng chậm phê duyệt kế hoạch, ảnh hưởng đến những tháng đầu của giai đoạn kế hoạch. Cùng với đó là nhiệm vụ thứ 9 được quy định trong Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá về thực hiện các giải pháp chuyển đổi ngành, nghề cho người trồng cây thuốc lá, chế biến nguyên liệu thuốc lá, sản xuất thuốc lá thì đến nay mới chỉ dừng lại ở việc nghiên cứu mà chưa có giải pháp thực hiện.

Một số thành viên Ủy ban cũng cho rằng, nguồn thu của Quỹ lớn nhưng do bị hạn chế về nhiệm vụ chi theo quy định của Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá nên chưa đạt được mục đích ban đầu khi xây dựng Luật là mở rộng hỗ trợ cho truyền thông nâng cao sức khỏe; tỷ lệ giải ngân thực tế hàng năm so với kế hoạch còn ở mức thấp. Quy định cấm hút thuốc lá tại nơi làm việc, bệnh viện, trường học, các điểm công cộng vẫn chưa được thực hiện tốt, tình trạng vi phạm còn xảy ra phổ biến; tỷ lệ tiếp xúc thụ động với khói thuốc ở các điểm công cộng còn cao, đặc biệt là các nhà hàng, quán ăn, quán cà phê vẫn còn chiếm tới trên 80%. Vai trò của Ban Chỉ đạo Phòng chống tác hại thuốc lá ở địa phương còn rất hình thức.

Từ thực tế này, các thành viên Ủy ban đề nghị Bộ Y tế cần quan tâm hơn nữa, có các giải pháp truyền thông mạnh mẽ hơn để người dân nhận thức rõ tác hại của thuốc lá, nhất là ở những nơi công cộng. Các hoạt động truyền thông cần tập trung vào những hoạt động phù hợp với từng nhóm đối tượng theo quy định của Luật. Cùng với đó, cần đánh giá kết quả thực hiện các nhiệm vụ trong thời gian qua để có các hình thức, phương pháp thực hiện, từ đó xây dựng kế hoạch chi tiêu tài chính phù hợp và đồng đều cho các nhiệm vụ; chú trọng việc tập huấn, hướng dẫn các cơ quan, đơn vị địa phương trong lập kế hoạch, giám sát và đánh giá các hoạt động phòng chống, tác hại của thuốc lá, các quy định về tài chính của nhà nước khi sử dụng hỗ trợ từ Quỹ, đảm bảo xây dựng kế hoạch theo phương thức từ dưới lên.

Ủy ban Về các vấn đề xã hội kiến nghị Chính phủ tiếp tục quan tâm thực hiện các kiến nghị của Ủy ban tại báo cáo số 857/BC-UBVCVDXH14 ngày 20.10.2017; có giải pháp nâng cao chất lượng, hiệu quả làm việc của Hội đồng quản lý Quỹ; khắc phục việc chậm phê duyệt kế hoạch thực hiện các nhiệm vụ phòng chống tác hại của thuốc lá theo giai đoạn 2 năm. Cùng với đó, Ủy ban cũng đề nghị Chính phủ chỉ đạo Bộ Y tế sơ kết 5 năm thực hiện Luật Phòng, chống tác hại thuốc lá để có căn cứ đề nghị sửa đổi, bổ sung quy định về mục đích, nhiệm vụ, nguồn hình thành và nguyên tắc sử dụng Quỹ theo quy định của Luật.

+ Tiếp đó, trong phiên làm việc sáng nay, Ủy ban Về các vấn đề xã hội cũng đã cho ý kiến về tình hình thực hiện Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2019, chuẩn bị các dự án luật, pháp lệnh năm 2020 và đề xuất Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2021 thuộc lĩnh vực y tế - dân số.