Chồng chéo về chức năng, nhiệm vụ?
Khoản 3, Điều 15 dự thảo Luật Biên phòng Việt Nam quy định, quyền hạn của bộ đội biên phòng gồm “Áp dụng các hình thức, biện pháp quản lý, bảo vệ biên giới theo quy định tại Điều 16, Điều 17 của Luật này; cấp thị thực và các loại giấy phép trong lĩnh vực quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia; kiểm tra, kiểm soát, xử lý phương tiện khi có dấu hiệu vi phạm pháp luật ở khu vực biên giới, cửa khẩu theo quy định pháp luật". Tuy nhiên, đại biểu Quốc hội Bùi Thanh Tùng (Hải Phòng) cho rằng, quy định như vậy có khả năng sẽ chồng chéo về chức năng, nhiệm vụ kiểm tra, giám sát, kiểm soát đối với phương tiện xuất nhập cảnh, quá cảnh của lực lượng hải quan trong địa bàn hoạt động hải quan quy định tại Điều 7 Luật Hải quan năm 2014 và các nghị định hướng dẫn tại cùng một khu vực biên giới cửa khẩu.
Có chung nhận định này, đại biểu Quốc hội Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) cho rằng, việc dùng từ “khi có dấu hiệu sai phạm” nghe rất mơ hồ vì khi kiểm tra phương tiện a, phương tiện b qua biên giới, có dấu hiệu sai phạm, chở hàng lậu, anh dừng lại kiểm tra nhưng khi anh kiểm tra không có thì sao? Trong khi nhiệm vụ này của hải quan cũng kiểm tra, của biên phòng cũng kiểm tra. Nếu quy định như vậy sẽ dẫn đến sự tùy tiện trong kiểm tra phương tiện qua lại biên giới, lúc nào kiểm tra cũng được, muốn là kiểm tra được. Quy định như vậy, theo đại biểu Phạm Văn Hòa, là không phù hợp và chồng chéo nhiệm vụ với nhau.
Phối hợp chặt chẽ
Tuy nhiên, đại biểu Quốc hội Nguyễn Bá Sơn (Đà Nẵng) lại cho rằng, tất cả hoạt động kiểm tra trên cửa khẩu hải quan là một trình tự thủ tục hành chính, thông qua hoạt động thông quan trên cửa khẩu. Còn dự thảo Luật Biên phòng Việt Nam quy định: “Áp dụng các biện pháp này khi phát hiện có dấu hiệu vi phạm pháp luật trên khu vực biên giới cửa khẩu theo quy định của pháp luật”. Vì vậy, đại biểu Nguyễn Bá Sơn khẳng định, hai hoạt động này của 2 lực lượng không chồng chéo với nhau. Cùng quan điểm này, đại biểu Quốc hội Bùi Đức Hạnh (Thừa Thiên Huế) nêu rõ, hải quan kiểm tra hàng hóa, đối chiếu với tờ khai hải quan xem có gian lận thương mại không, có sai về số lượng, chất lượng không. Còn lực lượng biên phòng kiểm tra về mặt an ninh, phát hiện trên xe đó có giấu vũ khí không, có giấu ma túy không, có giấu tài liệu phản động hay không... Mục đích kiểm tra hoàn toàn khác nhau, đối tượng kiểm tra khác nhau, địa bàn kiểm tra cũng khác nhau nên không chồng chéo.
Giải trình trước Quốc hội về nội dung các đại biểu tranh luận, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Ngô Xuân Lịch nêu rõ, các văn bản pháp luật hiện hành đều quy định bộ đội biên phòng chủ trì, phối hợp với các cơ quan quản lý nhà nước chuyên ngành tại cửa khẩu thực hiện thủ tục biên phòng và kiểm tra phương tiện có dấu hiệu vi phạm pháp luật để bảo đảm an ninh quốc gia, phòng chống tội phạm, buôn lậu, gian lận thương mại và các hành vi vi phạm pháp luật khác. Trong khi đó, thực tiễn bộ đội biên phòng đang trực tiếp kiểm soát nhập cảnh tại 117 cửa khẩu biên giới đất liền và 37 cửa khẩu cảng do Bộ Quốc phòng quản lý. Bộ đội biên phòng luôn phối hợp chặt chẽ với các lực lượng tại cửa khẩu như hải quan, kiểm dịch, cảng vụ trên cơ sở nhiệm vụ, quyền hạn do pháp luật quy định, tình hình an ninh, an toàn tại các cửa khẩu do Bộ Quốc phòng quản lý, luôn ổn định, tạo điều kiện tốt nhất trong xuất nhập cảnh cho cá nhân, tổ chức, tạo hình ảnh đẹp trong bạn bè quốc tế.
Tuy nhiên, trong thời gian gần đây, tình hình tội phạm ma túy xuất nhập cảnh diễn biến phức tạp. Bộ đội biên phòng đã phát hiện, xử lý nhiều vụ việc sử dụng phương tiện vi phạm pháp luật ở khu vực biên giới cửa khẩu. Như vậy, việc kiểm tra hàng hóa do hải quan chủ trì, bộ đội biên phòng kiểm tra phương tiện có dấu hiệu vi phạm pháp luật ở khu vực biên giới cửa khẩu là hoàn toàn phù hợp, không chồng chéo về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và địa bàn hoạt động của hải quan.
Kết luận phiên thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội, Đại tướng Đỗ Bá Tỵ đề nghị, Ban soạn thảo tiếp tục rà soát các quy định về chức năng, nhiệm vụ của lực lượng bộ đội biên phòng đúng với tính chất, vai trò của lực lượng này, là lực lượng chuyên trách làm nòng cốt thực thi nhiệm vụ biên phòng, duy trì an ninh trật tự và thực thi pháp luật ở khu vực biên giới, cửa khẩu. Đồng thời, phải phân định rõ nhiệm vụ, chức năng, chức trách, công tác phối hợp của bộ đội biên phòng với các lực lượng khác ở khu vực biên giới, nhất là với công an, hải quan, cảnh sát biển nhằm bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất, khả thi của luật.
