Cụ thể, hầu hết các bộ trình dự thảo nghị định về cắt giảm, sửa đổi điều kiện kinh doanh đúng hạn; thế nhưng việc thực hiện cắt giảm mới chỉ đạt 30% so với yêu cầu. Hầu hết các bộ báo cáo đạt hoặc vượt chỉ tiêu cắt giảm 50% số điều kiện kinh doanh; thế nhưng trong thực tế vẫn còn những điều kiện kinh doanh không phù hợp, không cần thiết, không đạt hiệu quả quản lý.
“Cơn nghiện quản” dường như chưa giảm bao nhiêu. Bằng chứng là quy định về đào tạo, cấp chứng chỉ bởi các cơ quan quản lý nhà nước vẫn tồn tại khá phổ biến. Các điều kiện kinh doanh được ẩn dưới quy định “thực hiện theo quy định của Bộ quản lý” chưa được cắt bỏ. Cá biệt một số nội dung thay đổi thực hiện mang tính hình thức, hơn là mục tiêu vì cải cách, vì doanh nghiệp. Rà soát sơ bộ cũng cho thấy, các dự thảo nghị định sửa nhiều nghị định về điều kiện kinh doanh không bổ sung các điều kiện kinh doanh mới, nhưng các dự thảo nghị định sửa đổi riêng từng nghị định thì có bổ sung điều kiện kinh doanh mới.
Những thông tin cập nhật kể trên chứng tỏ việc cắt giảm điều kiện kinh doanh vẫn chưa đạt được kết quả thực chất, ngay cả khi nỗ lực cải cách của Chính phủ rất lớn, xuyên suốt và nhất quán. Sự thiếu quyết liệt và tư tưởng đối phó vẫn còn lẩn quất ở nhiều bộ, nhiều cơ quan. Cuộc tấn công vào giấy phép con, vào điều kiện kinh doanh phi lý xem ra ngày càng nan giải.
Có lẽ đây là thời điểm cần tiếp tục thảo luận về nội dung cắt giảm và hiệu quả cắt giảm điều kiện kinh doanh, tiếp cận vấn đề này theo cách khác để có được giải pháp đột phá hữu hiệu hơn. Trong đó, một cách tiếp cận căn cơ và bao quát hơn đối với điều kiện kinh doanh chính là minh bạch hóa và đơn giản hóa quá trình tuân thủ. Tất cả - những điều kiện kinh doanh không thể minh bạch hóa, không thể đơn giản hóa; những điều kiện kinh doanh mơ hồ, tạo ra môi trường xin - cho, tạo ra cơ hội cho chủ nghĩa thân hữu; những điều kiện kinh doanh tuy cụ thể, định lượng được nhưng lại tạo ra sự phân biệt, cản trở việc thực thi quyền kinh doanh của doanh nghiệp, đánh đố người dân… - đều phải bãi bỏ ngay lập tức. Và trước khi phê duyệt bất cứ điều kiện kinh doanh nào, Chính phủ phải yêu cầu cơ quan đề xuất giải trình rõ về sự cần thiết của điều kiện đó, nếu không giải trình được thì Chính phủ không thông qua.
Nói gì đi chăng nữa, không thể giải bài toán giấy phép con bằng cách thúc giục và kiên nhẫn chờ đợi cho đến khi cả bộ máy, con người cùng tốt lên và vấn nạn giấy phép kia sẽ tự nhiên biến đi.
