Giám sát tại Nghị viện Anh: Các phiên chất vấn được tiến hành liên tục

- Thứ Sáu, 24/07/2009, 00:00 - Chia sẻ
Các phiên hỏi đáp ở Nghị viện Anh tạo cơ hội cho nghị sỹ đối lập đặt vấn đề trách nhiệm với các bộ trưởng. Những câu hỏi này có thể bằng văn bản hoặc chất vấn trực tiếp (gồm các loại như câu hỏi cho bộ trưởng, câu hỏi liên bộ, câu hỏi cho thủ tướng, câu hỏi thông cáo cá nhân, câu hỏi tiếp sau diễn văn của bộ trưởng). Các phiên chất vấn tại Nghị viện Anh được tiến hành liên tục trong tuần.

05-cac-phien-20509-300.jpg

Thời gian chất vấn bộ trưởng thường kéo dài một giờ đồng hồ trong các ngày làm việc từ thứ 2 đến thứ 5 hàng tuần trong thời gian diễn ra kỳ họp. Do Chính phủ quyết định phân công luân phiên các bộ tham gia trả lời câu hỏi, nên mỗi bộ có khoảng thời gian như nhau và thông thường có chu kỳ xấp xỉ 4 tuần/lần. Thời gian đặt câu hỏi liên bộ được tiến hành ở hội trường song song và chỉ mới được thực hiện từ năm 2003, phản ánh nỗ lực “ràng buộc” các bộ trong chính phủ đối với những vấn đề như tội phạm thường nằm giữa ranh giới phạm vi thẩm quyền của các bộ.

Cấu trúc thời gian đặt các câu hỏi dành cho Thủ tướng bị thay đổi kể từ khi Tony Blair lên nắm quyền, chuyển từ hai lần một tuần vào thứ Ba và thứ Năm thành một lần dài 30 phút vào ngày thứ Tư. Mặc dù so với trước đây, tổng số thời gian để hỏi Thủ tướng không đổi và những khoảng thời gian lãng phí dành cho việc chào hỏi và trả lời những câu hỏi lặp đã được cắt giảm, nhưng vẫn có những chỉ trích nhắm vào sự thay đổi này, nhất là hình thức hỏi hai lần một tuần không còn nữa. Báo cáo của Ủy ban Tăng cường năng lực của Nghị viện (sau đây gọi là Ủy ban của Norton) ủng hộ phương án áp dụng trở lại việc tiến hành hỏi đáp hai lần một tuần vào các ngày thứ Ba và thứ Năm, mỗi lần 30 phút. Lý do của kiến nghị này là để duy trì lại tầm quan trọng của ngày thứ 5 như một ngày làm việc chính trong tuần và điều này cũng sẽ làm tăng mối liên hệ giữa Thủ tướng với Nghị viện.

Câu hỏi thông cáo cá nhân là những câu hỏi có tính khẩn cấp về những vấn đề quan trọng của quốc gia và phải được Chủ tịch Viện cho phép. Một khi được phép tiến hành, thủ tục này sẽ bắt đầu với việc các bộ trưởng sẽ nhận được một thông báo vắn tắt để hiện diện trước Nghị viện và có thể bị các nghị sỹ đặt câu hỏi đến chừng nào Chủ tịch Viện còn cho phép.

Không giống như các câu hỏi thông cáo cá nhân, các diễn văn của bộ trưởng có tính phổ biến hơn và được cơ quan hành pháp thúc đẩy vì nó tạo cơ hội cho Chính phủ thông báo tới Nghị viện (đi trước các thông cáo cá nhân) những vấn đề quan trọng mới xuất hiện. Tuy nhiên, những bài diễn văn của bộ trưởng thường đi kèm các câu hỏi, và tương tự, các vấn đề liên quan đến câu hỏi phụ thuộc vào quyết định của Chủ tịch Viện.

Về tính hiệu quả của công cụ chất vấn, Hiệp hội Biên bản Nghị viện đã phát hiện thấy chỉ hơn một nửa số nghị sỹ được hỏi đánh giá hình thức đặt các câu hỏi bằng văn bản mang lại hiệu quả trong việc yêu cầu chính phủ cung cấp thông tin và giải trình, hơn so với các câu hỏi chất vấn trực tiếp. Một trong những lý do giải thích vì sao các câu hỏi viết được đánh giá có hiệu quả hơn vì chúng được dùng chỉ để giám sát mà không dùng cho hoạt động khác, do đó có tính tập trung và liên tục hơn.

Theo kết quả nghiên cứu được công bố trong sáu báo cáo về thủ tục hỏi đáp của Nghị viện và về tính chịu trách nhiệm của các bộ trưởng, vẫn hay xảy ra tình trạng thoái thác trả lời các câu hỏi của chính phủ. Việc công bố quy tắc ứng xử, quy tắc tiếp cận thông tin và hướng dẫn trả lời các câu hỏi của Nghị viện đã làm tăng nghĩa vụ của chính phủ trong việc chịu trách nhiệm về các hoạt động của mình.

Minh Thy