Thất bại của ông John Bolton
“Tối qua, tôi đã thông báo với ông John Bolton rằng, Nhà Trắng không còn cần sự phụng sự của ông ấy nữa. Tôi đã bất đồng sâu sắc với nhiều gợi ý của ông ấy và những quan chức khác trong chính quyền cũng vậy, nên tôi đã yêu cầu ông Bolton từ chức và đơn đã được nộp cho tôi sáng nay”, Tổng thống Trump trên Twitter ngày 10.9, đồng thời nhấn mạnh người thay thế ông Bolton sẽ được chỉ định vào tuần tới.
Phát ngôn viên Nhà Trắng Stephanie Grisham cho biết, “có rất nhiều, rất nhiều vấn đề” dẫn tới quyết định của Tổng thống Donald Trump về việc yêu cầu ông Bolton từ chức. Tuy nhiên, Nhà Trắng không tiết lộ thông tin chi tiết.
Thông báo của Tổng thống Donald Trump được đưa ra không lâu sau kế hoạch tiến hành cuộc đàm phán ba bên với Taliban và Afghanistan tại Trại David về hòa bình cho Afghanistan bị hủy bỏ. Ông Bolton được cho là đã bất đồng với Ngoại trưởng Mike Pompeo và các cộng sự khác của Tổng thống về vấn đề Afghanistan. Trước đó, truyền thông đưa tin ông Bolton là một trong những người phản đối kịch liệt kế hoạch hòa đàm với nhóm phiến quân Taliban tại Trại David của ông Trump.
 |
Ông Bolton (70 tuổi) giữ chức Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ từ tháng 4.2018 và là Cố vấn An ninh Quốc gia thứ 3 của chính quyền Tổng thống Donald Trump. Khi ông Bolton bước vào Nhà Trắng, nhiều người lo ngại ông sẽ dùng quan điểm cứng rắn để tác động đến Tổng thống - người luôn muốn Mỹ tránh xa các cuộc chiến và giảm thiểu tổn thất từ các cuộc chiến. Theo tờ Vox, nhiều người cho rằng ông Bolton thực sự có quan điểm về thế giới giống Tổng thống Donald Trump. Câu hỏi được đặt ra lúc đầu là liệu ông có thể biến quan điểm đó thành hành động hay không.
Trong một số trường hợp, ông Bolton đã thành công. Năm 2018, Tổng thống Donald Trump - có thể do tác động của ông Bolton (hoặc không) - đã rút Mỹ khỏi thỏa thuận hạt nhân Iran. Đây là thỏa thuận mà ông Bolton phản đối và muốn xé bỏ từ khi cựu Tổng thống Barack Obama ký năm 2015. Năm 2019, Tổng thống Trump đã ủng hộ nỗ lực loại bỏ Tổng thống Venezuela Nicolas Maduro - người luôn bị ông Bolton chỉ trích.
Thế nhưng, trong phần lớn những quyết định còn lại, ông Bolton đã thất bại. Ông Bolton nổi tiếng nhất vì công khai và nhiệt tình kêu gọi Mỹ ném bom các quốc gia mà ông cho là nguy hiểm. Hai cái gai ông cho cần loại bỏ là Triều Tiên và Iran. Do đó, rất nhiều người lo tên lửa Mỹ sẽ bay vèo vèo sau khi ông Bolton đặt chân vào Phòng Bầu dục. Vậy nhưng, bất chấp nỗ lực của ông Bolton và các vụ phóng tên lửa của Triều Tiên, Tổng thống Trump vẫn quyết định theo đuổi tiến trình đàm phán ngoại giao cũng như phản đối gia tăng căng thẳng. Với Iran, mặc dù sau khi áp đặt lại các biện pháp trừng phạt, ông Trump liên tục cho biết sẵn sàng đàm phán một thỏa thuận hạt nhân tốt hơn với các quan chức hàng đầu nước này. Không có nhiều dấu hiệu cho thấy Tổng thống Trump muốn kích hoạt thêm một cuộc chiến ở Trung Đông. Trong thực tế, tờ Washington Post ngày 10.9 đưa tin, ông Bolton đã “sụp đổ” khi Tổng thống Trump không tấn công Iran sau khi nước này bắn hạ một máy bay không người lái của Mỹ hồi tháng 6.
Những quyết định mang dấu ấn cá nhân
Sự kiện này cho thấy ông Bolton đã không thể thuyết phục Tổng thống khai chiến trên khắp thế giới. Và điều đó chứng tỏ một điều quan trọng: Ngay cả thành viên cộm cán nhất, ủng hộ chiến tranh nhất, cũng khó có thể thúc đẩy Tổng thống Donald Trump đưa nước Mỹ vào một cuộc xung đột lớn. Sự ra đi của ông Bolton cho thấy Tổng thống Donald Trump chính là người kiểm soát điểm quan trọng nhất trong chính sách đối ngoại: Có phát động chiến tranh hay không.
Tổng thống Donald Trump từng cảnh báo xung đột trước đây, thậm chí còn cho thấy sẵn sàng chiến tranh hạt nhân với Triều Tiên để khiến Chủ tịch Kim Jong-un phải ngồi vào bàn đàm phán. Ông cũng sẵn sàng sử dụng lực lượng quân đội hơn người tiền nhiệm khi hai lần không kích Syria, tăng cường tấn công lực lượng khủng bố Nhà nước Hồi giáo và khủng bố khắp thế giới. Ông thậm chí còn ủng hộ cuộc chiến của Ảrập Xêút ở Yemen.
Vậy nhưng, Tổng thống Mỹ đã lùi lại mỗi khi ông có cơ hội gia tăng căng thẳng lên mức cao nhất với đối thủ. Ông luôn đề cao quan điểm “Nước Mỹ trên hết”, trái ngược với quan điểm “Nước Mỹ ở mọi nơi” của ông Bolton.
Ông John Glaser, chuyên gia chính sách đối ngoại Mỹ tại Viện Cato ở Washington DC, nói: “Tổng thống Trump và ông Bolton dường như xung đột gay gắt nhất về mức độ Mỹ cần can thiệp quân sự để phù hợp với quan điểm đối ngoại cứng rắn, và xung đột thứ hai là về vai trò của ngoại giao”.
Nhiều người cho rằng chính sách đối ngoại của Tổng thống Donald Trump sẽ thay đổi sau khi ông Bolton ra đi. Nhưng vấn đề là ông Bolton thực sự không thay đổi được Tổng thống Donald Trump và Tổng thống vẫn theo đuổi chính sách mang đậm dấu ấn cá nhân của mình. Ông đã tìm cách thân thiện hơn với Nga. Ông đã chỉ trích các đồng minh truyền thống của Mỹ từ châu Âu tới châu Á. Cuộc chiến tranh thương mại mà ông phát động với Trung Quốc đã khiến kinh tế toàn cầu bị ảnh hưởng. Tuy nhiên, điều mà Tổng thống Donald Trump luôn thống nhất thực hiện là không tham chiến toàn diện với bất kỳ đối thủ nào. Đó có thể là vì ông và ông Bolton có quan điểm khác nhau về dùng vũ lực. Ông Bolton muốn đánh bom để thay đổi chế độ và phô trương quyền lực đơn phương của Mỹ. Tổng thống Donald Trump lại muốn dùng cảnh báo vũ lực để tỏ ra cứng rắn và khiến ông trông quyết đoán.
Tóm lại, Tổng thống Donald Trump và ông Bolton giống nhau nhiều nhưng khác nhau về chiến tranh. Ông Bolton tìm cách thay đổi Tổng thống Donald Trump về vấn đề đó nhưng đã thất bại. Hậu quả là ông phải ra đi.
