Cơ hội nào lật ngược tình thế?

Tuần bão táp

Giống như phía đảng Dân chủ, Đại hội toàn quốc đảng Cộng hòa diễn ra trong 4 ngày với chủ đề “Tôn vinh câu chuyện nước Mỹ vĩ đại”. Hầu hết sự kiện được tổ chức trực tuyến, với điểm nhấn là bài phát biểu trực tiếp của Tổng thống Donald Trump tại Nhà Trắng tối 27.8.

Ông Donald Trump là tổng thống Mỹ bị luận tội đầu tiên được đề cử ra tranh cử nhiệm kỳ 2. Trước đây, ông Bill Clinton, làm tổng thống từ năm 1993 - 2001, đối mặt với vấn đề hạn chế nhiệm kỳ khi bị luận tội, trong khi Tổng thống Andrew Johnson không được đảng Dân chủ tái đề cử năm 1868 sau khi bị luận tội. Tuy nhiên, Tổng thống Donald Trump đã nhận được sự ủng hộ của phần lớn thành viên phái Con voi, bất chấp sự phản đối gay gắt từ các nhà lập pháp và quan chức cũ của đảng này, những người đã xuất hiện tại Đại hội toàn quốc của đảng Dân chủ tuần trước. Cũng tại Đại hội, Phó Tổng thống Mỹ Mike Pence chính thức được đề cử làm ứng viên phó tổng thống liên danh với Tổng thống Donald Trump tham gia tranh cử. 

Ngoài xử lý các vấn đề liên quan đến đại dịch Covid-19, Đại hội toàn quốc của đảng Cộng hòa tập trung vào các chính sách liên quan đến Trung Quốc, việc hỗ trợ thực thi pháp luật, vấn đề nhập cư bất hợp pháp và chỉ trích phe Dân chủ là những người cực đoan cánh tả. Hiện cử tri Mỹ chú ý nhất tới cách xử lý đại dịch của Tổng thống và tình hình kinh tế đất nước. Trong khi đó, theo AFP, thăm dò dư luận gần đây cho thấy, Tổng thống sắp mãn nhiệm bị đối thủ Biden vượt khá xa, thậm chí có khả năng bại trận tại nhiều bang “chiến trường” quan trọng.

Lý giải kết quả tồi tệ đó, Tổng thống Donald Trump cho rằng đối thủ chính trị “đang sử dụng đại dịch Covid-19 để lừa gạt người dân về một cuộc bầu cử công bằng và tự do. Họ đang cố gắng đánh cắp cuộc bầu cử”. Vì vậy, ông hy vọng Đại hội giúp thay đổi tình thế, chuyển sự chú ý của cử tri ra khỏi đại dịch Covid-19, sang khôi phục kinh tế theo hình “siêu chữ V”. Ông muốn thuyết phục cử tri rằng mình là lựa chọn tốt nhất để phục hồi nền kinh tế và việc làm.

Hy vọng của Tổng thống Donald Trump là dễ hiểu, bởi ông vừa đối mặt tuần lễ đầy bão táp với một loạt sự kiện “không mấy vui vẻ”. Steve Bannon - cựu Giám đốc chiến dịch tranh cử của ông năm 2016, từng là cố vấn cấp cao trong chính quyền, đã bị bắt sáng 20.8 vì cáo buộc lừa đảo hàng trăm nghìn nhà tài trợ trong chiến dịch gây quỹ cho bức tường biên giới Mỹ - Mexico, chính sách được Tổng thống Donald Trump nỗ lực thúc đẩy nhằm ngăn tình trạng di cư trái phép. Bannon không nhận tội âm mưu lừa đảo và rửa tiền, sau đó được tại ngoại.

Mặc dù bị Tổng thống sa thải năm ngoái do những quan điểm đối lập về vấn đề Triều Tiên, nhưng tin tức ông này bị bắt khiến cho tuần qua của ông chủ Nhà Trắng thêm “thảm họa”. Bởi cũng trong hôm đó, một tòa án Mỹ bác bỏ lập luận nhằm giữ bí mật hồ sơ thuế cá nhân của Tổng thống dù ông vẫn có thể tiếp tục kháng cáo. Trước đó, ngày 18.8, Ủy ban Tình báo Thượng viện Mỹ công bố báo cáo điều tra cuối cùng của lưỡng đảng về cáo buộc Nga can thiệp bầu cử Mỹ, kết luận Moscow đã gây tổn hại cho phe Dân chủ, tạo lợi thế giúp ông chiến thắng năm 2016.

Chưa hết, sóng gió tiếp tục nổi lên mà lại xuất phát từ chính gia đình. Một đoạn ghi âm lén được tờ Washington Post công bố cuối tuần qua cho thấy, chị gái của Tổng thống Donald Trump là bà Maryanne Trump Barry (83 tuổi) đã chỉ trích gay gắt em trai là “không hề có nguyên tắc”, “độc ác và giả tạo”, thậm chí bà còn tố ông từng nhờ người thi hộ ở đại học.

Mặc dù chưa thể xác định được mức độ tổn hại đối với ông chủ Nhà Trắng từ những sự việc trên, nhưng chúng cũng phần nào đó phủ bóng đen lên cơ may của ông tại cuộc đua tổng thống đang bắt đầu vào đà gay cấn.

Phản đòn

Cho dù gặp nhiều bất lợi gần đây cùng với tỷ lệ tín nhiệm giảm so với đối thủ, nhiều nhà quan sát vẫn nhận định, Tổng thống Donald Trump còn nhiều cơ hội để xoay chuyển thế cục. Bản thân ông cũng tung ra nhiều lá bài giá trị để đem lại lợi thế. Chẳng hạn, trước đêm khai mạc Đại hội đảng toàn quốc, Tổng thống Donald Trump đã công bố cấp phép điều trị Covid-19 bằng huyết tương từ người nhiễm đã bình phục, quyết định mà ông đánh giá “thực sự mang tính lịch sử”, “không phải vấn đề chính trị, mà liên quan đến sự sống và cái chết”. Ông nhắc nhở cử tri về một nền kinh tế Mỹ vĩ đại mà ông đã làm được trước đại dịch và không quên nhấn mạnh sẽ tiếp tục làm được như vậy một lần nữa sau khi dịch Covid-19 được kiềm chế thành công.

Hôm 23.8, chiến dịch vận động tranh cử nhiệm kỳ 2 của Tổng thống Mỹ Donald Trump được công bố với biểu ngữ “Chiến đấu vì các bạn”. Cụ thể là, Tổng thống Donald Trump cam kết tạo ra 10 triệu việc làm mới trong 10 tháng tới cũng như tạo ra thêm 1 triệu doanh nghiệp nhỏ mới và các chính sách ưu đãi về thuế. Đối với Covid-19, ông hứa hẹn sẽ có vaccine vào cuối năm nay, đồng thời đưa nước Mỹ trở lại bình thường vào năm sau nếu tái cử. Về quan hệ với Trung Quốc, ưu tiên trong nhiệm kỳ hai của ông sẽ là chấm dứt sự lệ thuộc của Mỹ vào nước này thông qua mang 1 triệu công việc của ngành sản xuất từ Trung Quốc trở về Mỹ, hỗ trợ thuế cho những công ty mang sản xuất từ Trung Quốc về Mỹ. Chiều ngược lại, các công ty giao các công đoạn xử lý (outsource) cho Trung Quốc sẽ không được ký hợp đồng liên bang ở Mỹ… Ông thậm chí cam kết “bắt Trung Quốc chịu trách nhiệm hoàn toàn” cho việc để Covid-19 lây lan ra toàn thế giới.

Công kích đối thủ Biden được coi là một tuyệt chiêu khác. Đợt đảng Dân chủ tổ chức Đại hội toàn quốc tuần trước, ông phê phán đối thủ của mình dành “nửa thế kỷ ở Washington chỉ để bán rẻ đất nước”, “để những nước khác cướp đi công việc của người Mỹ”, “mở cửa biên giới cho những kẻ bạo lực”, “tăng gấp đôi, gấp ba” gánh nặng thuế, nhốt người Mỹ “trong tầng hầm của họ suốt nhiều tháng trời” để kiểm soát Covid-19 nếu trở thành tổng thống… Ông thậm chí kết luận, ông Biden là “cơn ác mộng tồi tệ nhất của người Mỹ”. Chưa hết, trong phát biểu tại Đại hội đảng mới đây, con trai cả của ông, Trump Jr., nhận xét đối thủ của cha mình là “quái vật hồ Loch Ness của đầm lầy Washington” và không làm được gì nhiều cho đất nước bởi quá gắn bó với “các chính sách cánh tả cản trở sự phục hồi kinh tế”…

Các nhà phân tích cho rằng, đối với một tổng thống đương nhiệm,  đại hội đảng toàn quốc luôn là thử thách, ngay cả khi nhiệm kỳ đang thuận lợi. Trong khi đó, tỷ lệ tín nhiệm của Tổng thống Donal Trump hiện chỉ hơn 40%. Kể từ năm 1936, không tổng thống đương nhiệm nào có tỷ lệ thấp như ông tại giai đoạn này của chiến dịch tranh cử giành chiến thắng cuối cùng, trừ ông Harry Truman  năm 1948. Tuy nhiên, tỷ phú Donald Trump từng lật ngược thế cờ năm 2016 cho dù mọi phương tiện truyền thông lúc đó đều nhận định ứng cử viên Hillary Clinton đang trong thế thắng. Và khả năng đó hoàn toàn có khả năng diễn ra thêm một lần nữa.