Trong lịch sử, rất nhiều thí nghiệm đã tìm cách chứng minh rằng, khi người lao động thực sự đạt được sự cân bằng giữa cuộc sống và công việc, họ trở nên hạnh phúc và yêu công việc của mình hơn. Từ đó, động lực làm việc được nâng cao, dẫn đến năng suất lao động tăng thêm. Chính vì thế, ý tưởng làm việc 4 ngày trong tuần từng được đưa ra cách đây hơn nửa thập kỷ nay lại trở thành chủ đề nóng trong bối cảnh đại dịch Covid-19 hoành hành trên toàn cầu.
Xu hướng cân bằng công việc và cuộc sống
Lâu nay, con người vẫn phải luôn đấu tranh để cân bằng giữa công việc và cuộc sống. Mối quan tâm ngày càng tăng đối với quyền của người lao động cùng với sức mạnh của tự động hóa đã tạo ra nhiều thay đổi lớn. Một số ngành công nghiệp không còn yêu cầu nhiều giờ làm việc nữa và xu hướng toàn cầu nghiêng về tuần làm việc 4 ngày.
Vào năm 1930, trong suốt thời kỳ đại suy thoái ở Mỹ, nhà kinh tế học nổi tiếng John Maynard Keynes từng dự đoán, thế giới sẽ có tuần làm việc 15 giờ “trong vòng 100 năm”. Ngay tại thời ông đang sống, Keynes đã nhận thấy sự phát triển của công nghiệp hóa để phỏng đoán xu hướng tiến tới các phương thức làm việc hiệu quả hơn sẽ tiếp tục. Một khi người lao động đã kiếm đủ tiền để chi trả cho những nhu cầu thiết yếu, ông cho rằng họ sẽ lựa chọn cách sử dụng thời gian cho gia đình hoặc nghỉ ngơi nhiều hơn, từ đó giảm ngày làm việc trong tuần thậm chí xuống chỉ còn 2 đến 3 ngày.
Ý tưởng hấp dẫn đó dường như chưa bao giờ tắt. Ngay cả ông Richard Nixon, hồi còn trong nhiệm kỳ Phó Tổng thống năm 1956, đã dự đoán, tuần làm việc 4 ngày sẽ đến “trong tương lai không xa”. Tuy nhiên, nó vẫn chỉ là ý tưởng trong gần một thế kỷ, cho đến năm 1998 khi Pháp ban hành đạo luật đầu tiên trong hai luật “Aubry” (do Bộ trưởng Lao động Pháp lúc đó là bà Martine Aubry đề xuất), giảm tuần làm việc trên toàn quốc xuống 35 giờ thay vì 39, với số giờ vượt quá được tính là làm thêm. (Trong những năm tiếp theo, các sửa đổi đã thay đổi khá nhiều các luật ban đầu). Mục đích là giảm tỷ lệ thất nghiệp lên tới 12% (vào thời điểm đó) thông qua chia sẻ công việc. Thực tế, sự thành công của luật khiến nhiều quốc gia khác phải xem xét lại lịch trình làm việc tiêu chuẩn của mình.
Với sự phát triển công nghệ trong thế kỷ XXI, tương tự công nghệ “băng chuyền” của những năm 1920 mở ra tuần làm việc 5 ngày, ý tưởng tuần làm việc 4 ngày tiếp tục được phát triển nhanh chóng. Ngay cả ông trùm kinh doanh người Anh Richard Branson cũng ủng hộ việc chuyển sang tuần làm việc ngắn hơn. Ông viết: “Bằng cách làm việc hiệu quả hơn, không có lý do gì mà con người không thể làm việc ít giờ hơn mà vẫn hiệu quả như thế, nếu không muốn nói là hiệu quả hơn nhiều. Mọi người sẽ cần được trả nhiều tiền hơn khi làm việc ít thời gian hơn, vì vậy họ có thể dành nhiều thời gian hưởng thụ hơn”.
Cân bằng cuộc sống và công việc
Nguồn: ITN
Trào lưu thời đại dịch
Vào tháng 5 vừa qua, Thủ tướng New Zealand Jacinda Ardern đề xuất các chủ doanh nghiệp xem xét quy định cho nhân viên làm việc 4 ngày trong tuần, đồng thời lựa chọn các phương án làm việc linh hoạt để kích cầu du lịch và giúp nhân viên giải quyết vấn đề cân bằng cuộc sống trong bối cảnh đất nước Kiwi phải duy trì lệnh phong tỏa vì ảnh hưởng của đại dịch Covid-19. Ngay từ đầu năm, nữ Thủ tướng trẻ nhất thế giới người Phần Lan Sanna Marin đã kêu gọi áp dụng giờ làm việc linh hoạt ở đất nước Bắc Âu này, trong đó một tuần làm việc 4 ngày, mỗi ngày 6 giờ. Mục đích là để người lao động có thêm thời gian cho gia đình. Mới đây nhất, nghiệp đoàn lớn nhất nước Đức IG Metall đã kêu gọi thực hiện tuần làm việc 4 ngày để cứu hàng nghìn việc làm có thể bị mất do tác động tiêu cực của đại dịch Covid-19. Được biết, đây là tổ chức công đoàn đại diện cho người lao động làm việc cho các nhà sản xuất ô tô lớn như Audi, BMW và Porsche, là liên minh công nghiệp lớn nhất châu Âu.
Thực tế, nhiều quốc gia châu Âu đã và đang thử nghiệm thực hiện các tuần làm việc ngắn hơn ở những mức độ khác nhau. Có một điểm đáng chú ý rằng, 6 trong 10 quốc gia có tuần làm việc ngắn nhất đều nằm trong 10 nước có mức lương hàng năm cao nhất (Thụy Sĩ, Hà Lan, Đan Mạch, Na Uy, Áo và Bỉ). Những nước châu Âu khác dù chưa có tên trong danh sách, nhưng vẫn bám sát ngay sau. Chẳng hạn, mặc dù giờ làm việc trung bình ở Anh là 40 tiếng, nhưng gần đây Đại hội Liên minh Thương mại nước này đã thúc đẩy tuần làm việc giảm xuống 29 giờ/tuần.
Ở bên kia bờ Đại Tây dương, Mỹ cũng thử nghiệm tuần làm việc ngắn hơn, cho dù số thực hiện chủ yếu là các công ty và tổ chức tư nhân. Trong giai đoạn 2008 - 2011, chính quyền bang Utah đã thiết lập tuần làm việc 4 ngày, mỗi ngày 10 tiếng và nghỉ thêm thứ Sáu. Kể từ năm 2016, Amazon cho một số nhân viên được làm việc 30 giờ mỗi tuần trong 4 ngày, dù lương sẽ bị cắt giảm. Năm 2004, hãng Google ra chính sách, trong đó người lao động được phép theo đuổi bất kỳ dự án nào mà họ mong muốn trong 20% thời gian làm việc của mình hoặc cả ngày. Tuy nhiên, thông lệ này được cho là đã bị bãi bỏ một cách không chính thức, khi nhiều người hoài nghi gọi nó là chính sách “120 %” vì họ vẫn phải sử dụng tất cả giờ làm việc của mình để hoàn thành công việc.
Còn ở châu Á, hồi tháng 11 năm ngoái, Microsoft Nhật Bản đã có một động thái táo bạo trong nỗ lực cải thiện cân bằng cuộc sống - công việc bằng cách cho phép người lao động của hãng có 3 ngày cuối tuần. Kết quả cho thấy năng suất tăng lên đáng kể, tới 39,9%. Tháng 6.2019, một công ty về giáo dục tại Hàn Quốc có tên là Eduwill đã bắt đầu thí điểm áp dụng chế độ làm việc 4 ngày/tuần, làm thổi bùng lên trào lưu cuộc sống - công việc cân bằng ra khắp xứ sở kim chi. Tại xứ sở chuột túi, công ty tiếp thị kỹ thuật số Versa đã đưa ra chính sách không làm việc vào thứ Tư từ năm 2018 và kết quả thu được rất khả quan. Doanh thu tăng gần 50% và lợi nhuận tăng gần gấp ba lần, trong khi số lượng và chất lượng các ứng viên xin việc vào công ty được cải thiện rõ rệt.
