Áp dụng phương pháp giáo dục tích cực

Vẫn còn tâm lý “yêu cho roi, cho vọt”

Cùng với sự vào cuộc tích cực của truyền thông, nhận thức về trẻ em thời gian qua của đa số người dân Việt Nam đã có sự thay đổi rõ rệt. Cụ thể, nhiều bậc cha mẹ đã rất nỗ lực tìm tòi, áp dụng những phương pháp giáo dục tiến bộ. Tuy nhiên, sự thay đổi nhận thức này vẫn chưa  đủ và chưa đồng đều.

Theo kết quả điều tra cơ bản ban đầu của World Vision Việt Nam (2018): tại 37 huyện, thuộc 14 tỉnh thành phố - địa bàn hoạt động của tổ chức, trong 11.738 bậc cha mẹ và người chăm sóc trẻ tham gia khảo sát cho thấy có 37,8% vẫn thường xuyên áp dụng các hình thức trừng phạt thân thể với con cái; trong 4.523 trẻ từ 12 đến 18 tuổi tham gia khảo sát cho biết có 33,2% đã chịu những hình thức bạo lực thân thể khác nhau trong trong 12 tháng trước đó.

Trong khi đó, theo khảo sát Tiếng Nói trẻ em của Viện Nghiên cứu Quản lý Phát triển bền vững năm 2019 cho thấy, với hơn 1.700 trẻ em tại 7 tỉnh thành phố, hơn 80% trẻ em từng chứng kiến các bạn và/hoặc anh, chị, em của mình bị người lớn xử phạt khi mắc lỗi. Trong đó, 73,6% từng bị đánh mắng trong gia đình. Nhiều bậc cha mẹ và người chăm sóc trẻ vẫn sử dụng bạo lực trong dạy dỗ con cái dựa trên các quan niệm cũ như “thương cho roi cho vọt, ghét cho ngọt cho bùi" hay “Miếng ngon nhớ lâu, đòn đau nhớ đời”. Những tư duy, quan niệm về giáo dục con cái không còn phù hợp này để lại những hậu quả lâu dài, đáng tiếc lên sự phát triển toàn diện của trẻ, bao gồm: thể chất, tâm lý tình cảm, nhận thức và giao tiếp xã hội. Ngoài ra, đó còn là nguyên nhân chính gây ảnh hưởng tiêu cực đến mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái.

Bà Trần Thu Huyền, Trưởng Đại diện, tổ chức World Vision Việt Nam cho rằng, đối với nhiều bậc cha mẹ, đòn roi vẫn được coi là cách nhanh và hiệu quả nhất để thay đổi và định hướng hành vi của con trẻ. Tuy nhiên, thực tế cho thấy đòn roi không những không giúp trẻ cư xử tốt hơn mà còn có những tác động tiêu cực lên mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái, tạo rào cản tâm lý mà con trẻ thường rất khó vượt qua, khiến con trẻ ít tin tưởng và khó bày tỏ suy nghĩ hay thông tin của mình với cha mẹ. Điều này làm cho cha mẹ và con cái xa cách nhau hơn.

“Đáng quan ngại hơn nữa, bằng cách sử dụng lời lẽ nặng nề hay thường xuyên áp dụng các hình thức đánh đòn, cha mẹ đang vô thức khiến con trẻ tin rằng "đòn roi" là giải pháp hiệu quả trong nhiều tình huống và từ đó coi nhẹ lý lẽ, sự chia sẻ, và cảm thông. Nhiều nghiên cứu cho thấy những trẻ hay bị đánh đập thường khó kiềm chế nóng giận hơn, có kỹ năng giao tiếp xã hội kém hơn, từ đó có xu hướng giải quyết vấn đề bằng bạo lực”, bà Huyền nói.

Tổng đài 111 – giúp bảo vệ trẻ em kịp thời  

Các chuyên gia cho rằng, hình phạt đã trở nê không còn phù hợp khi giáo dục trẻ. Đã đến lúc cần đưa ra cách áp dụng phương pháp áp dụng tích cực thay thế mọi hình thức trừng phạt thể chất và tinh thần đối với trẻ.

Từ tình huống thực tiễn, bà Nguyễn Phương Linh, Viện trưởng, Viện Nghiên cứu Quản lý bền vững cho rằng, trẻ em thường học rất nhanh từ cha mẹ và những người lớn xung quanh. Do đó, cách hiệu quả nhất để dạy dỗ con là làm gương cho con thông qua những thái độ và hành động rất đơn giản được lặp đi lặp lại mỗi ngày để con hiểu và cảm nhận được tình yêu thương của cha mẹ, ví dụ dành thời gian lắng nghe, chia sẻ cùng con.

“Những điều tưởng chừng bình dị như chúc con ngày mới, hỏi han con khi tan trường, khuyến khích động viên con cố gắng, khen ngợi khi con làm đúng, dành thời gian cùng con đọc sách - xem phim, đôi khi là chỉ lắng nghe con và xin lỗi con khi bố mẹ sai sẽ khiến con luôn thấy có bố mẹ ở bên nhưng vẫn độc lập, tự tin, có sức mạnh. Điều này tạo nền móng cho mối quan hệ tin yêu và khăng khít giữa cha mẹ và con cái”, bà Linh nói.

Trong khi đó, anh Lê Xuân Đức - Facebooker Bố Con Sâu chia sẻ, bản thân anh cảm thấy rất vui khi được tham dự sự kiện. “Là một người cha, tôi luôn mong muốn được đồng hành cùng con để con được lớn lên trong tình yêu thương - là hành trang giúp con nuôi dưỡng tâm hồn khi trưởng thành. Tôi tin tưởng rằng những điều được chia sẻ và phân tích trong toạ đàm ngày hôm nay đã gợi mở cho tôi cũng như nhiều bậc cha mẹ cùng tham gia livestream những cách thức đơn giản nhưng vô cùng thú vị và ý nghĩa để nuôi dưỡng mối quan hệ với con cái trong hành trình làm cha mẹ tích cực”, anh Đức hào hứng nói.

Để bảo vệ trẻ em, hiện đã có Tổng đài Quốc gia về Bảo vệ trẻ em 111. Chia sẻ về điều này, ông Đặng Hoa Nam, Cục trưởng, Cục Trẻ em, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội cho biết, Tổng đài 111 là nơi người dân có thể gọi đến để thông tin, thông báo, tố cáo, tố giác về tình trạng xâm hại, bạo lực trẻ em. Đây là cơ sở cho những can thiệp kịp thời và có hệ thống để bảo vệ trẻ em khỏi mọi hình thức bạo lực và xâm hại. Tổng đài vận hành dựa trên sự phối hợp ăn ý và hiệu quả giữa người dân, các cơ quan chức năng (công an) và chính quyền địa phương (UBND cấp xã, phường) để xác minh, từ đó cung cấp các dịch vụ bảo vệ trẻ em phù hợp nhất.

“Tôi mong mỗi cha mẹ, người lớn và cả trẻ em, khi phát hiện bạo lực trong gia đình mình, hay hàng xóm, cộng đồng, nơi công cộng hãy là những người có trách nhiệm trong bảo vệ trẻ em: Hãy gọi điện ngay đến Tổng đài quốc gia về Bảo vệ Trẻ em 111, 24/7 và hoàn toàn miễn phí”, ông Nam nhấn mạnh.